Τα όρια και η σημασία τους για το παιδί

Ο γονεικος ρόλος έχει δυο βασικές διαστάσεις, η μια ορίζεται από τη συναισθηματική στάση και η άλλη από τον τρόπο θέσπισης των ορίων. Η συναισθηματική στάση κινείται ανάμεσα στην αποδοχή και την απόρριψη. Οι γονείς που αποδέχονται τα παιδιά τους είναι στοργικοί μαζί τους, δείχνουν την αγάπη τους περισσότερο, τα ενισχύουν, κάνουν δραστηριότητες μαζί τους, παίρνουν ευχαρίστηση από τη συντροφιά τους και δείχνουν κατανόηση για τα λάθη τους. Αντίθετα, οι απορριπτικοί γονείς δείχνουν λιγότερη στοργή, τα αμείβουν λιγότερο, κάνουν συχνά κριτική, μεγαλοποιούν τα λάθη των παιδιών και δείχνουν επιλεκτική προσοχή στα σφάλματα και τις ατέλειες τους. Η απόρριψη του παιδιού προκαλεί ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη εμπιστοσύνης και οδηγεί το παιδί να νιώθει ματαίωση, φόβο και θυμό, το κάνει επιθετικό.

Ένα από τα βασικά ερωτήματα των γονιών είναι πως θα αποκτήσουν τον τρόπο να επιβάλουν πειθαρχία στα παιδιά τους. Η θέσπιση ορίων είναι βασικός παράγοντας για να νιώσουν τα παιδιά ασφάλεια. Το σημείο κλειδί για να καταφέρουν τα παιδιά να συμμορφώνονται είναι να εξασφαλίσουν μια καλή επικοινωνία και σχέση. Η επιβολή ορίων βασίζεται στην αρχή «δίνω και ζητώ». Οι γονείς οι οποίοι καλύπτουν τις βασικές ανάγκες του παιδιού για αγάπη, ασφάλεια, εκπαίδευση, συναισθηματική υποστήριξη, έχουν το δικαίωμα να του ζητούν να συμμορφώνεται στους δικούς τους κανόνες και λογικές απαιτήσεις. Στο θέμα της θέσπισης των ορίων είναι σημαντικό οι γονείς να ευαισθητοποιηθούν να δίνουν σημασία στη διεργασία και όχι στο αποτέλεσμα, ώστε να μην αναπτύσσεται ανταγωνισμός. Επιβραβεύουμε δηλαδή τη προσπάθεια του παιδιού. Οποιαδήποτε απαίτηση του παιδιού δεν πρέπει να τη δούμε ως μια προσπάθεια να μας προκαλέσει και να μας θυμώσει αλλά σαν ένα τρόπο που δηλώνει μια ανάγκη του που και το ίδιο το παιδί μπορεί να μην γνωρίζει ποια είναι. Εάν αναπτύξουμε μια σχέση ανταγωνισμού με το παιδί, είναι βέβαιο ότι θα ηττηθούμε.

Ο γονέας πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του παιδιού που είναι διαφορετικές σε κάθε στάδιο ανάπτυξης και επομένως να προσαρμόζει τα όρια στην εκάστοτε ηλικία του παιδιού. Τα όρια λοιπόν πρέπει να είναι σταθερά, υπό την έννοια ότι δεν αλλάζουν ανάλογα με τη διάθεση που έχουμε την εκάστοτε στιγμή (π.χ. είμαστε κουρασμένοι είμαστε αυστηροί, είμαστε ξεκούραστοι είμαστε χαλαροί) άλλα όχι όμως άκαμπτα, δηλαδή καθώς το παιδί μεγαλώνει πρέπει να μεταβάλλονται.

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά των σταθερών ορίων: Διατυπώνονται με σαφείς, αμέσους και συγκεκριμένους ορούς συμπεριφοράς, τα λόγια υποστηρίζονται από τις πράξεις, προσφέρονται πληροφορίες που είναι απαραίτητες για να γίνουν αποδεκτά τα όρια, προάγεται η υπευθυνότητα. Το αποτέλεσμα είναι η συνεργασία, η μείωση στον έλεγχο των ορίων, η σαφής κατανόηση των κανόνων και η σοβαρή εξέταση από μέρους του παιδιού των λόγων του γονέα.